Uzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, yaklaşan karne dönemine ilişkin çok yönlü değerlendirmelerde bulunarak ailelere ve eğitimcilere önemli mesajlar verdi. Ülkü’nün açıklamaları, başarıyı yalnızca notlara indirgemeyen, çocuğun duygusal gelişimine ve aile içi iletişime odaklanan bütüncül bir perspektif sunuyor.
Karne notlarının beklenenin altında gelmesinin çocukların değerini belirlemediğini vurgulayan Psikolog Ülkü, toplumun başarıyı ölçme biçiminin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor:
“Notlar çocuğun kişiliğini, potansiyelini ya da değerini bütünüyle yansıtmaz. Karne, sadece bir dönemin çıktısıdır. Bu çıktının nasıl oluştuğu; hangi duygusal, çevresel ya da psikolojik koşullarda kazanıldığı ya da kaybedildiği göz önüne alınmalıdır.”
Burada anahtar kelime “bağlam”. Çünkü bazı çocuklar yıl boyunca sağlık sorunları, aile içi problemler, dikkat eksikliği, duygusal zorluklar gibi görünmeyen mücadeleler verir. Karne, bu mücadelenin sadece rakamsal izdüşümüdür; arka planı anlamadan yorum yapmak haksızlık olur.
Ebeveynlerin, çocuğun karnesine değil gösterdiği çabaya odaklanması gerektiğini belirten Ülkü, “Bir çocuğun en çok ihtiyacı olan şey, koşulsuz kabul ve anlaşılmaktır” diyor.
“Çocuk sadece sonucu değil, emeğini de paylaşır karneyle. Ebeveynler çocuğun gayretini görmeli. ‘Ne olduysa oldu, bu senin sonucun değil, sürecin’ diyebilen aileler çocuklarının güvenli limanı olur.”
Özellikle akademik olarak zorlanan çocukların karne gününden önce sessizleştiğini, içlerine kapandığını veya öfkeli tepkiler verebildiğini söyleyen Ülkü, bu sinyallerin iyi okunması gerektiğini ifade ediyor.
Kıyaslama ve etiketleme: Özsaygının sessiz katilleri
İnci Nur Ülkü’ye göre bu cümleler yalnızca kıyas değil, çocukta “değersizlik” duygusu oluşturur:
“Kıyaslama, çocuğun gelişimsel sürecine zarar verir. Çünkü çocuk artık kendi potansiyeline değil, başkalarının başarısızlığına odaklanır. Bu da hem motivasyonu kırar hem özgüveni zedeler.”
Aynı şekilde “tembelsin”, “hiçbir şey beceremiyorsun” gibi etiketleyici ifadelerin, çocuğun ileriki yaşlarda benlik algısını olumsuz şekillendirdiğini belirtiyor. Bu söylemlerin yerine kullanılabilecek alternatifleri de paylaşıyor:
“Bu dönem senin için zor geçmiş olabilir.”“Hangi konular seni zorladı, birlikte bakabiliriz.”“Bunu birlikte telafi edebiliriz, önemli olan yılmadığını görmek.”“Başarısızlık değil, gelişim süreci”
Psikolog Ülkü, başarısızlığın çocuk gelişimindeki yerini şöyle tanımlıyor:
“Her düşük not, bir geribildirimdir. Bu dönemde başarı gelmemiş olabilir ama bu, potansiyelin olmadığı anlamına gelmez. Tersine, gelişmeye açık alanları gösterir. Öğrenme dediğimiz şey zaten deneme-yanılma süreciyle ilerler.”
Yani karne yalnızca bir son değil, yeni bir başlangıcın da habercisi olabilir. Yaz tatili, hem öğrenme eksiklerini gözden geçirmek hem de duygusal toparlanma için eşsiz bir fırsattır.
Empati kuran aileler, güvenli alan yaratır
Karne döneminde çocukların en çok ihtiyaç duyduğu şeyin empatik bir bakış olduğunu vurgulayan Ülkü, “Başarı sadece puanla değil; çabanın, duygunun ve azmin birleşimiyle oluşur. Aileler çocuğun sadece sonuçlarını değil, duygularını da dinlemeli” diyor.
Bunun için önerdiği örnek cümleler ise şöyle:
“Biliyorum, bu sonuç seni üzmüş olabilir. Birlikte değerlendirelim.”“Sana inanıyorum, her şeyin bir yolu vardır.”“Bu karne senin tüm hayatını değil, sadece bu dönemi anlatıyor.”Motivasyonun yeniden oluşması için önce çocuğun iç dünyasının dikkate alınması gerektiğini söyleyen Ülkü, ailelerin çocuğa “haydi şimdi hedef belirleyelim” demeden önce onun duygularını anlamaya çalışmasının önemini vurguluyor:
“Motivasyonun temelinde ‘anlaşılmış hissetmek’ yatar. Bir çocuk üzgünse, önce o duyguya alan açılmalı. Sonrasında birlikte planlama, hedef belirleme, destek sunma gibi adımlar atılabilir.”
Son söz: Karne bir ölçü, ama asıl önemli olan ölçüsüz sevgi
Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, karneye yüklenen anlamın çocuğun psikolojik gelişimini doğrudan etkilediğini, bu yüzden bu dönemin iletişim ve anlayış açısından çok dikkatli yönetilmesi gerektiğini belirterek sözlerini şu cümleyle tamamlıyor:
“Çocuklarımıza şunu hissettirmeliyiz: Sevgi, başarıya bağlı değil. Senin yanında olmak için senin mükemmel olman gerekmiyor. Notların ne olursa olsun, sen değerlisin.”
Eğer istersen bu dosya haberin sonuna kutucuklar içinde şunları da ekleyebilirim:
“Ailelere 10 Altın Tavsiye”“Çocukla Yapılacak Güçlendirici Karne Sohbeti Örnekleri”“Karne Kaygısıyla Baş Etmenin 5 Psikolojik Yolu”“Çocuklarda Özsaygıyı Destekleyen Cümleler”
