ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz), yıllar boyunca yalnızca semptomların yönetimiyle sınırlı bir tedavi süreciyle ele alınırken, günümüzde hastalığın ilerleyişini yavaşlatmaya yönelik umut verici gelişmelerle yeni bir döneme giriliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Celal Şalçini yaptığı açıklamada, hem tıbbi hem de psikososyal açıdan çok yönlü bir yaklaşımın hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde artırabileceğini vurguladı.Hedef Artık Sadece Belirtileri Hafifletmek Değil, Hastalığın Seyrini YavaşlatmakALS tedavisinde son yıllarda yaşanan en dikkat çekici değişim, yalnızca semptomları kontrol altına almakla kalmayıp, hastalığın ilerleyişini durdurmaya ya da yavaşlatmaya yönelik stratejilerin ön plana çıkması. Dr. Şalçini, FDA onaylı dört ilacın mevcut olduğunu ve bu ilaçlardan bazılarının motor nöron dejenerasyonunu yavaşlattığını, bazılarının ise yutma gibi fonksiyonel zorlukları hedef aldığını belirtiyor. Özellikle SOD1 gen mutasyonuna sahip hastalarda kullanılan yeni nesil ilaçların, nörodejeneratif belirteçleri azaltarak bazı hastalarda fonksiyonel kazanımlar sağladığına dikkat çekiyor.Genetik Hedefli Tedaviler ve Nöromodülasyon Umut Vaat EdiyorALS’nin genetik ve moleküler düzeyde daha iyi anlaşılması, tedavi seçeneklerini de çeşitlendirdi. Gen terapileri, antisens oligonükleotitler (ASO’lar) ve RNA interferansı (RNAi) gibi yöntemlerle SOD1, FUS ve Ataxin-2 gibi gen mutasyonlarını hedef alarak toksik protein üretimini baskılamayı amaçlıyor. Öte yandan, nöromodülasyon teknikleri de klinik çalışmalarda umut verici sonuçlar sunuyor. TPS (Transkraniyal Pulsed Ultrason) ve MyoRegulator gibi cihazlar, sinir hücrelerindeki aşırı uyarılabilirliği azaltarak motor fonksiyonları desteklemeyi hedefliyor.Multidisipliner Yaklaşım: ALS ile Yaşamı Kolaylaştıran AnahtarALS’nin karmaşık yapısı, tedavi sürecinde multidisipliner bir yaklaşımı zorunlu kılıyor. Dr. Şalçini, solunum desteğinden beslenmeye, iletişimden psikolojik desteğe kadar birçok alanın entegre şekilde ele alınması gerektiğini belirtiyor. Noninvaziv ventilasyon cihazları, öksürük destek sistemleri ve yardımcı iletişim araçları, hastaların günlük yaşamda daha bağımsız kalmalarını sağlarken; yutma güçlüğü ve beslenme sorunları diyetisyen rehberliğinde PEG tüpü gibi yöntemlerle yönetiliyor. Ayrıca, hastaların ve bakıcıların duygusal yükünü hafifletmek için destek grupları ve psikolojik danışmanlık hizmetleri büyük önem taşıyor.Kök Hücre Tedavileri Araştırma AşamasındaALS tedavisinde araştırma aşamasında olan bir diğer umut verici alan ise kök hücre uygulamaları. Özellikle mezenkimal kök hücrelerin (MKH) bağışıklık sistemini düzenleyici etkileri, nöronlara trofik destek sağlamaları ve hasarlı sinir hücrelerini onarma potansiyelleri, bilim dünyasında heyecan yaratıyor. Henüz deneysel aşamada olan bu tedaviler, gelecekte ALS’nin seyrini değiştirebilecek önemli adımlar arasında gösteriliyor.Fizyoterapi ve Rehabilitasyon: Yaşam Kalitesinin TemeliALS hastalarının hareketliliğini korumak ve bağımsızlıklarını mümkün olduğunca sürdürmek için fizyoterapi ve rehabilitasyon programları vazgeçilmez. Germe egzersizleri, eklem hareket açıklığını korurken; düşük yoğunluklu kuvvet antrenmanları kas kütlesini destekliyor. Spastisite ve ağrı için pasif germe, ısı terapisi ve su içi egzersizler öneriliyor. Ayrıca, baston, yürüteç ve tekerlekli sandalye gibi yardımcı cihazlar ile ev içi düzenlemeler, hastaların güvenliğini artırıyor.Sonuç: ALS ile Yaşamda Umut ArtıyorALS, halen tam anlamıyla tedavi edilemeyen bir hastalık olsa da, son yıllarda geliştirilen tedavi yaklaşımları sayesinde hastaların yaşam süresi ve kalitesi önemli ölçüde iyileştirilebiliyor. Genetik hedefli ilaçlar, nöromodülasyon teknikleri, kök hücre araştırmaları ve bütüncül bakım modelleri, ALS ile yaşamı daha kontrollü ve umut dolu hale getiriyor.
