Ülkemizde basın dünyasının cebelleştiği ekonomik sıkıntılar gözüne alındığında bugüne, yaşadıklarımıza örnek ve çözüm olabilecek Associated Press’i incelemek önemli olacaktır diye düşünüyorum.
Associated Press (AP), 1846 yılında New York’da kurulan, dünyanın ilk haber kooperatif ajanslarından biridir. AP’nin kurulmasında, dönemin önde gelen beş New York gazetesinin girişimleri etkili olmuş. Bu oluşuma Journal of Commerce’in patronu David Hale öncülük etmiş. New York Herald, New York Sun, New York Courier and Enquirer, New York Journal of Commerce ve New York Evening Express. Bu gazeteler, Meksika-Amerika Savaşı gibi büyük haber olaylarının cephelerden hızlı ve doğru bir şekilde aktarılmasında yaşanan zorluklar nedeniyle bir araya geldi.
1840’larda, haber toplamak zaman alıcı ve maliyetli bir süreçti. Günümüzde habere erişim daha kolay olsa da hala maliyetli bir süreç. Gazeteler, dönemin en önemli teknolojisi olan telgrafın sunduğu hız avantajından yararlanmak istiyordu. Ancak telgraf ücretleri yüksek olduğundan, bireysel gazeteler için maliyetler çok fazla oluyordu. Bu zorluk, gazetelerin bir kooperatif oluşturarak kaynaklarını birleştirme fikrini ortaya çıkardı. AP’nin temel amacı, haberlerin daha hızlı ve daha ekonomik bir şekilde toplanması ve üyeleri arasında paylaşılmasıydı.
Associated Press’in kuruluşunda yer alan gazeteler, şehirdeki farklı izleyici kitlelerine hitap eden yayınlardı. Bu gazeteler, rakip olmalarına rağmen, ortak bir çıkar için bir araya gelerek telgraf hattına yatırım yaptı ve haberlerin toplanmasında bir sistem oluşturdu. Her bir gazete, kooperatifin finansmanına katkıda bulundu ve kaynakların etkin bir şekilde kullanılması için bir düzen kuruldu.
Gazeteler arasındaki iş birliği, temel olarak ekonomik zorunlulukların bir sonucuydu. Telgrafın yaygınlaşması, haber toplamada hız avantajı sağlamış ancak bu hattan yararlanma maliyetlerini de arttırmıştı. Bu nedenle gazeteler, haber toplama ve yayma masraflarını azaltmak için bir kooperatif oluşturarak maliyetleri paylaşma yoluna gittiler. Ortak bir ajans sayesinde telgraf hattı ve muhabirler gibi pahalı kaynakları ortaklaşa kullanma imkanı buldular.
Her üye kurum, Associated Press’e finansal ve operasyonel destek sağlar. AP, üyelerinden aldığı aidatlar ve hizmet ücretleriyle faaliyet gösterir. Üye gazeteler ve yayın organları, bu aidatların karşılığında AP’nin sunduğu haber içeriğini kullanır.
AP’ye bağlı gazeteler, muhabirlik ağına katkıda bulunarak ajansın küresel çapta haber toplama kapasitesini arttırdı. AP aracılığıyla kendi yerel haberlerini diğer üyelerle paylaşabilir, bu da daha geniş bir kapsama alanı sağladı. Atına hücum, göç, dönemleri AP’nin etkinliğini arttırdığı dönemler oldu.
AP’nin kuruluş süreci, gazeteler arasındaki rekabetten kaynaklanan gerilimlere sahne oldu. Bazı gazeteler, AP’nin tarafsızlık politikasına ve haberlerin yayınlanma şekline itiraz etti. Ancak kooperatif yapısı, bu sorunları zamanla minimize etti. AP, bir kooperatif olarak üyeleri tarafından yönetilir. Kar amacı gütmeyen bir yapıya sahip olan AP, tüm gelirlerini operasyonlarını sürdürmek ve hizmet kalitesini arttırmak için kullanır.
AP, telgrafı etkin bir şekilde kullanan ilk haber ajansılardan biri olarak rakiplerine karşı avantaj sağladı. AP’nin dünyanı kapsayan muhabirlik ağı, rakiplerinden daha fazla bölgeye ulaşmasını sağladı. Tarafsızlığı ve doğruluğu ile güven kazanan AP, uzun vadede rakiplerini geride bıraktı.
Associated Press, gazetecilikte bir devrim yaratarak ortak çıkarlar için bir araya gelmenin gücünü gösterdi. Kuruluşunun ardından geçen yüzyıllarda, dünyanın en güvenilir ve yaygın haber kaynaklarından biri olarak yer aldı.
AP’nin dünyanın dört bir yanında binlerce muhabiri bulunur. AP, haberlerin hızlı bir şekilde yayınlanması için en son teknolojileri kullanır. Haberlerin doğruluğu ve tarafsızlığı AP’nin temel ilkelerindendir.
Assoicated Press’i bugünkü modern yapısına kavuşturan Genel Temsilcisi Melville Stone daha 1914 yılında,
AP’nin mükemmel olduğunu söyleyemem. İnsan doğasının zaaflarını burada da görmek mümkün. Ancak, etik değerlere en üst seviyede bağlı olma ve dünyadaki gelişmeleri olabildiğince tarafsız ve gerçekçi verme uğraşından vazgeçmeyecek’’ diye vurguluyordu.
