Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) geçtiğimiz yıl içinde en çok ne ithal edip, ne sattığımızı kapsayan dış ticaret verilerini kapsayan bir rapor açıkladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre geçen yıl tarım, gıda ve içecek sektörü önceki yıla göre yüzde 4,92 artışla 26,49 milyar dolar ihracat ve yüzde 3,46 artışla 21,13 milyar dolar ithalat yapılmış. Geçen yıl Dış Ticaret Dengesi önceki yıla göre yüzde 11,11 artışla 5,36 milyar dolar fazla vermiş. 2023 yılında birim ihracat değeri önceki yıla göre yüzde 7,56 düşüşle 1.117 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise önceki yılla karşılaştırıldığında yüzde 6,49 azalarak 639 dolar/ton olmuş.Türkiye 2023 yılında 1 milyar 163 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yapmış. Geçen yıl sığır ithalatında ilk üç ülke, 453,9 milyon dolar ile Brezilya, 246,8 milyon dolar ile Uruguay ve 99 milyon dolar ile Çekya olmuş. 2023 yılında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 1 milyar 465,1 milyon dolar ile un almış. Bu ürünü 985,1 milyon dolar ile fındık içi ve 954,7 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izlemiş. Bu ürünler, geçen yıl itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 12,8’ini oluşturmuş. Geçen yıl ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 3 milyar 402,4 milyon dolar ile buğday olurken, buğdayı 1 milyar 679,3 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 303,9 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etmiş. Bu 3 ürün, geçen yıl itibarıyla toplam ithalatın yüzde 29,9’unu teşkil etmiş. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmuş.2023 yılında, Rusya’dan 2 milyar 596 milyon dolar, Ukrayna’dan 750,5 milyon dolar ve Moldova’dan 32,8 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapılmış. Rusya ve Ukrayna’nın buğday ithalatındaki payı yüzde 98,3 düzeyinde olmuş. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 968,6 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi 567,7 milyon dolar ile Ukrayna ve 116,3 milyon dolar ile ABD takip etmiş. Ayçiçeği yağı ithalatında ise sıralama 851,9 milyon dolar ile Ukrayna, 423,1 milyon dolar ile Rusya ve 15,9 milyon dolar ile Bulgaristan olmuş. Geçen yıl dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 2 milyar 819 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla 2 milyar 465 milyon dolar ile yaş meyve sektörü, 2 milyar 309 milyon dolar ile bitkisel yağ sektörü, 1 milyar 955 milyon dolar ile sert kabuklu meyveler sektörü ve 1 milyar 606 milyon dolar makarna sektörü takip etmiş. Bu sektörlerin ihracat içindeki payı ise şöyle olmuş. Şeker ve şekerli mamuller yüzde 12,39, yaş meyve yüzde 10,83, bitkisel yağ yüzde 10,15, sert kabuklu meyveler s yüzde 8,59 ve makarna sektörünün payı yüzde 7,06 olmuş. Yine aynı dönemde en fazla ithalat 5 milyar 119 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapılmış. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; 3 milyar 687 milyon dolar ile un, 3 milyar 519 milyon dolar ile bitkisel yağ, 1 milyar 194 milyon dolar ile canlı hayvan ticareti ve781 milyon dolar ile Kakao-Çikolata sektörleri olarak sıralanıyor. Geçen yıl önceki yıla kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 521 milyon dolar ile makarna sektörü olmuş. Bu sektörü 495 milyon dolar ile hayvan yemi sektörü, 278 milyon dolar ile yaş meyve sektörü, 268 milyon dolar ile sebze sektörü ve 200 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektörü izlemiş. Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektörlerde ilk sırayı 288 milyon dolar beyaz et sektöründe almış. Ayrıca; süt ve süt ürünleri sektörü 238 milyon dolar, salça ve konserve sektörü 110 milyon dolar bakliyat sektörü 103 milyon dolar ve canlı hayvan ticareti sektörü 64 milyon dolar gerilemiş. Geçen yıl önceki yılla karşılaştırıldığında ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 1 milyar 15 milyon dolar ile canlı hayvan ticaretinde yaşanmış. Geçen yıl dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 3 milyar 236 milyon dolar ile Irak olurken, Irak’tan sonra en fazla ihracat 1 milyar 898 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 816 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 538 milyon dolar ile ABD’ye ve 1 milyar 182 milyon dolar ile İtalya’ya yapılmış. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,5’ini oluşturmuş.Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 4 milyar 901 milyon dolar ile Rusya’dan yapılmış. Bu ülkeyi, 2 milyar 820 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 959 milyon dolar ile Brezilya, 1 milyar 4 milyon dolar ile Malezya ve 949 milyon dolar ile ABD izlemiş. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 55,05’sini oluşturmuş.Türkiye, geçen yıl en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz, Rusya’ya ise mandalina, alabalık, mandalina ve şeftali ihraç ederken, aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan ham ayçiçeği yağı, buğday, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, sığır ve kahve satın almış.Raporun geniş bir özeti böyle. Tarım ürünlerinde neredeyse at başı giden bir ticaret dengesi kurulmuş durumda. İthal ettiğimiz ürünlerinin tamamını bu ülkede yetiştirmek mümkünken milyarlarca dolar vererek satın alıyoruz. Oysa çiftçimizi bir parça desteklesek tümünü burada üretip, ülkemize döviz kazandırabilir, zenginleşme yolunda önemli bir adım atabiliriz.
