Dünyada gıda ürünleri fiyatlarındaki gerileme devam ederken ülkemizde, gıda fiyatlarındaki yükseliş olanca hızıyla devam ediyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen, tahıllar, yağlı tohumlar, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık değişimleri izleyen dünya gıda fiyatları endeksi aydan aya değişimde Kasım ayındaki 120,4 seviyesinden yüzde 1,5 düşüşle aralık ayında 118,5’e gerilemiş. FAO Hububat Fiyat Endeksi, buğday, mısır, pirinç ve arpa fiyatlarının yükselmesiyle kasım ayına göre yüzde 1,5 artış göstermesine karşın endeks, Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşmiş bulunuyor.
FAO’nun tespiterine daha sonra da ülkemizdeki gelişmelere bir bakalım.FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi ise palm, soya, kolza tohumu ve ayçiçeği tohumu yağı alımlarındaki durgunluğu yansıtarak kasım ayına göre yüzde 1,4 gerilemiş. Yağ fiyatları önceki yıla göre yüzde 32,7 düşmüş.FAO Şeker Fiyat Endeksi kasım ayına göre yüzde 16,6 gerileyerek dokuz ayın en düşük seviyesine inmiş, ancak yine de Aralık 2022’ye göre yüzde 14,9 artış göstermiş. FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, Aralık 2022 değerinin yüzde 16,1 altında kalmasına rağmen kasım ayına göre yüzde 1,6 artış göstermiş.Gelelim ülkemizdeki duruma.Evet; küresel gıda fiyatları neredeyse son 2 yılın en düşük seviyesine gerilerken, ülkemizde ise Eylül 2020’den bu yana 40 aydır aralıksız yükseliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, gıda fiyatları yıllık olarak gıda fiyatları 2023’te yüzde 72,01 artış göstermiş. Aralıkta gıda fiyatları aylık bazda ise yüzde 4,81 artmış. Bu duruma ilişkin gelişmeleri bize en iyi şekilde Türkiye Ziraat Odaları Birliği veriyor. Nitekim TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar yeni yılın ilk günlerinde yaptığı açıklama ile gıda ürünlerindeki gelişmeleri şöyle açıkladı.Marketlerde takip edilen 41 üründe fiyat artışı oldu” diyen Bayraktar, ürünlerin fiyat artışlarını tek tek paylaştı.Fiyatı en fazla artan ürün markette yüzde 156,3 ile kabakta görülmüş. Kabaktaki fiyat artışını yüzde 152,5 ile yeşil soğan, yüzde 146,4 ile maydanoz, yüzde 141,9 ile zeytinyağı ve yüzde 138,5 ile patlıcan izliyor. Başkan Bayraktar fiyatlardaki bu artışları da şöyle değerlendiriyor. “2023 yılında üretici fiyatlarına baktığımızda genel olarak görülen artışların etkenlerinden bir tanesi artan üretim maliyetleridir. Artan girdi fiyatları, işçilik, taşıma, ambalajlama, depolama ücretleri üretici fiyatlarına yansımıştır.2023 yılı Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre üreticide takip edilen 33 ürünün 29’unda fiyat artarken, 4 üründe fiyat düşüşü yaşandı.Bu yıl geçen yıla göre mandalina, limon, portakal ve kuru soğanda üretici fiyatlarında düşüş görüldü. Üreticide mandalinanın yüzde 63, limonun yüzde 57,1, kuru soğanın yüzde 31,9, portakalın yüzde 2,3 oranında fiyatları düştü. Bu düşüşlere rağmen markette portakalın yüzde 29,5, mandalinanın yüzde 20,8, kuru soğanın yüzde 15,8, limonun yüzde 0,5 oranında fiyatının artması dikkat çekti. Tüketicilerimiz bu ürünleri pahalıya yemek durumunda kaldı.”Girdi maliyetlerindeki artışlara da dikkat çeken TZOB Başkanı Bayraktar, 2023 değerlendirmesinde “Ziraat Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat verilerine göre, geçen yılın Aralık ayına göre, DAP gübresi yüzde 18,8, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 14,1, amonyum sülfat gübresi yüzde 9,2, amonyum nitrat gübresi yüzde 3,4, ÜRE gübresi yüzde 1,3 oranında artış gösterdi. Mazot fiyatı son bir ayda yüzde 1,1 azalırken, son bir yıla göre ise yüzde 69,6 oranında yükseldi. son bir yılda süt yemi yüzde 41,1 ve besi yemi yüzde 39,8 oranında arttı. Elektrik fiyatı son bir yılda yüzde 2,9 artarken, zirai ilaç fiyatında artış bir yılda yüzde 64,3 ulaştı” diyerek , “gübre, yem, elektrik, zirai ilaç gibi girdiler de üreticilerimize makul fiyatlardan sağlanmalıdır” şeklinde konuştu.Dünyada ve ülkemizde tarımsal gelişmelere ilişkin en son veriler bu şekilde. Bir yanda sürekli gerileyen gıda fiyatları yaşanırken, ülkemizde 40 aydır yükselen fiyatlarla karşı karşıyayız. TZOB Başkanı, alarm veren tarımsal üretim için çözümler öneriyor ve diyor ki; “gübre, yem, elektrik, zirai ilaç gibi girdiler de üreticilerimize makul fiyatlardan sağlanmalıdır.” Haksız mı? Sonuna kadar haklı.
