Osmanlı Devleti Hükümeti, Van şehrini ele geçiren isyancı Ermenilerin 20 Mayıs günü Rus ordusu birliklerine teslim etmelerinden bir hafta sonra, 27 Mayıs 1915 tarihinde, “zarureti harbiye” (askeri zorunluluk) sonuç olarak Sevk ve İskan Kanunu Muvakkat’ı (geçici) kabul etmişti. Uygulama, 1 Haziran 1915 – 15 Mart 1916 arasınds olacak, kış koşulları nedeniyle 25 Kasım 1915’ten sonra yola yeni kafile çıkarılmayacaktı.
Sevk & iskan Kanunu uygulaması fiilen 5 ay 25 gün, kağıt üstünde 9 ay 15 gün sürmüştü.
YENİKÖY ANTLAŞMASINDAN SEVK & İSKAN KANUNA GELİRKEN OLAYLAR08.02.1914 Yeniköy Antlaşması. Osmanlı 6 Vilayet + Trabzon’a olağanüstü yetkileri olan iki Avrupalı Genel Müfettiş atanmasına razı oluyor. Binbaşı Hoff ve Westenenk atanıyor.
28.07.1914 Avrupa’da Savaş başlıyor. İngiltere + Fransa + Rusya – Almanya + Avusturya 02.08.1914 Almanya ile gizli Askeri Antlaşma imzalanıyor.
10.08.1914 Alman Genelkurmay Başkanından Enver Paşa’ya Mektup. Görevin, düşman askerlerini Batı Cephelerinden uzak tutmak. Türkçesi: “Benim yerime sen öl.”
??.08.1914 Taşnak Partisi Kongre Kararı: Savaş’ta Rus Ordusu ile iş birliği, azami destek.
01.09.1914 Türklere karşı savaşmak üzere Ermeni Gönüllülerinin silahlı eğitimi başlıyor.
02.11.1914 Osmanlı Devleti, Almanya’nın emri vaki girişimleri sonunda Savaş’a giriyor.
Aralık 1914 SARIKAMIŞ Macerası başlıyor. 3. Ordu mevcudu: 120 000
Ocak 1915 SARIKAMIŞ Macerası sonunda 3. Ordudan kalan 40 binden az, hasta ve yaralı asker. Doğu Anadolu askeri açıdan çok yetersiz kalıyor. İsyanlar için çok uygun ortam.
??.03.1915 Rus Ordusu, Ermeni Gönüllü taburlar ile Ağrı bölgesinde sınırı geçiyor.
Mart 1915 İngiliz ve Fransız Donanması Çanakkale’yi zorluyor. Geçemiyor, 18.3.
18.04.1915 ERMENİ İSYANLARI yayılıyor. Van İsyanı başlıyor.
25.04.1915 Gelibolu’da İngiliz + Fransız kara harekatı başlıyor.
20.05.1915 Ermeniler, ele geçirdikleri Van şehrini Rus Ordusuna teslim ediyorlar.
27.05.1915 Sevk ve İskan Kanunu. Uygulama 1 Haziran’da başlıyor.
ASKER – TARİHÇİ EDWARD J. ERİCKSON’UN YORUMUErmenilerin yerlerini değiştirmek kararı… 1915 Mayıs ayı sonlarına doğru, altı vilayeti kapsayan bölge çapında bir yerinden etme politikası haline tırmanan bir tepkiydi. Osmanlı liderleri bu yöntemin, savaş şartları göz önüne alındığında ellerinde kalan yegâne seçenek olduğu inancındaydılar… Yer değiştirtmek, 1915 yılında, Osmanlı devleti için güç sahibi olmaktan ziyade zayıflıktan kaynaklanan etkili bir stratejiydi.
Birinci Dünya Savaşı sırasında yer değiştirtmek, Osmanlı’nın milli güvenliği açısından gerekli miydi sorusuna verilecek cevap, kesin bir EVETtir. Osmanlı ordularının üç cephesindeki lojistiğinin bağımlı olduğu iletişim hatlarına yönelik, küçük fakat yetenekli olan Ermeni İhtilal Komitelerinden gelen doğrudan bir tehdit mevcuttu… Ermeni nüfusunun yerinin değiştirilmesi ve buna bağlı olarak Ermeni İhtilal Komitelerinin imha edilmesi, Osmanlı devletinin varoluşuna yönelik acil bir tehdidi sonlandırdı … mevcut deliller, 1915’te Ermenilerin yerlerinin değiştirilmesine yol açan kararların soykırım için basit bir uygun bahane olmayıp reflekssel, tırmandırıcı ve askeri gereklilik olduğunu öne çıkarmaktadır.
