HOWARD SCHULTZ (d.19.7.1953) (STARBUCKS)
Starbucks adı bugün dünyanın her yanına yayılmış bir kahve ve kahvehane imporatorluğunu simgelemektedir. Howard Schultz, Starbucks’ı 1987’de satınalmıştı. Firma, üçü de University of San Francisco’da öğrenci iken tanışan, Ingilizce öğretmeni Jerry Baldwin, tarih öğretmeni Zev Siegel ve yazar Gordon Bowker tarafından , 30.Mart.1971’de kurulmuş ve yeterli gelişme gösterememişti. Starbucks el değiştirmesinden sonra bütün dünyada kahve kültüründe bir devrim yarattı. Yalnız kahve çeşitleri, kahve yapma yöntemleri ve pazarlanması açısından değil, kahve içme ortamı ve alışkanlıkları açısından da bu devrim bütün dünyaya yayıldı.10 yıl önce 61 ülkede 20366 dükkâna sahip olan Starbucks’ın bir yıllık satış geliri, bir önceki yıla göre yüzde yedi artışla 13.3 milyar doları bulmuştu. Kâr marjı yüzde 15 düzeyindeydi. Şirketin ABD’de 13123, Kanada’da 1299, Japonya’da 977, Ingiltere’de 793, Çin’de 732, Güney Kore’de 473, Meksika’da 363, Tayvan’da 282, Filipinler’de 204, Tayland’da 164 dükkânı bulunmaktaydı . 2022 yılı Kasım’ı itibariyle şirketin 80 ülkede 35,711 dükkanı bulunmaktadır. Bunlardan 15,873’ü ABD’dedir ve 8,900’üne şirket sahiptir, diğerleri franchise sistemiyle çalışmaktadır. ABD’deki merkezi Seattle, Washington’da olan Starbucks’ın 2022 yılı toplam satışları 32.25 milyar dolar, net karı 3.28 milyar dolardır. 2023’te 381,000 kişi (13.1.2024 itibariyle 402,200) çalıştıran şirketin satış geliri aynı yıl % 11.55 artışla 35.976 milyar dolara, net karı 4.125 milyar dolara çıkmıştır. Nasdaq’daki hisse değeri 22.1. 2024 itibariyle 93.07 dolardır, şirketin piyasa değeri – market value 105.79 milyar dolardır. Starbuck’s şirketi Starbucks Coffee, Ethos Water, Hear Music, La Boulanger Bakery, Teavana, Torrefazione Italia, Tata Starbucks İndia’nın sahibidir. Şirketin bugünkü yönetim kurulu başkanı Melody Hobson, CEO’su Laxman Narasimhan’dır. Şirketin ürünleri arasında, içecek kahve çeşitleri, çay, alkolsüz içkiler, fırında pişirilmiş unlu yiyecekler ve sandviç bulunmaktadır. Bugün global kahve endüstrisi 165.7 milyar dolarlık bir Pazar olarak kabul edilmektedir.(Statista Research Department, 18.1.2024)Şirketin ilk kurucuları yüksek kaliteli kahve tanelerini kavurma, bu işlem için ve kahve pişirmek için aygıt satma amacı ile bu şirketi kurmuşlar ve bu konuda uzman Alfred Peat’dan yararlanmışlardı. Sonradan Peat’in altı dükkânını 1986’da ondan satınalmışlardı. Şirketin büyümesi, devlet destekli kamu barınma projesi Canarsie’de oturan, fakir bir aileden gelen, babası Alman Yahudi kökenli kamyon şoförü olan, üniversiteyi geçim zorluğu içinde bitiren New York Brooklyn 19.7.1953 doğumlu Howard Schultz’la gerçekleşti Schultz bir iş seyahatında Milano’da gördüğü kahve barlarının, herkesin gelip rahatlıkla kahve içip dinlenebileceği rahat bir ortamın ABD’de de başarılı olabileceğine inandı. Starbucks’ı 3.8 milyon dolara eski sahiplerinden satınaldı. 2024 yılı itibariyle 3.4 milyar dolar servetle ABD’nin en zenginler listesinde yer alan Schultz, ailesinden ilk üniversite mezunu olandır. Sporculuğu nedeni ile Northern Michigan Universitesi’ne girebilmiş ve İletişim fakültesi’ni bitirmiştir.1982’de Sheri Kersch ile evlenen Shultz’un Michael ve Ronnie isimli iki kardeşi ve Eliahu ve Addison isimli iki çocuğu bulunmaktadır. Schultz 2001 -2006 arasında Seattle SperSonics basketbol takımının sahipliğini yaptı. ABD’de Demokrat parti’yi destekleyen, Neo liberal Schultz 2012, 2016 ve 2020 ABD başkanlık seçimlerine bağımsız aday olarak katılmıştır. Çin’de ilk dükkanını 1999 Ocağında açan Schultz Çin’de çay kültürü ile kahve tüketimini bağdaştıran bir yeni kültür yaratmıştır. O aynı zamanda dört kitap yayınlayan bir yazardır ve askerlikten emekli olanlara ve gençlerin işsizliğini önlemeye yardımcı olmak için, başlangıç sermayesi 100 milyon dolar olan, Schultz Family Foundation’ı kurmuştur. Howard Schultz Starbuck’ın 21,694,538 hisse ile %1,909’una sahiptir. Şirketin diğer yatırımcı ortakları şöyledir; The Vanguard Group % 8.98, Black Rock Funds Management % 4.6, Capital Research Management % 2.23, diğer kurumlar % 37.11, Mutual Fund Holders ,% 35.23 individuals %2.54.1986 -2000 arasında şirketin CEO’luğunu yapan Schultz çok hızlı bir şekilde franchise yoluyla şirketin ABD’nin Batı yakasında yayılmasını sağlamıştır. Daha sonra ABD’nin diğer eyaletlerine ve ülkelere yayılması başladı. Schulz’dan sonra CEO olan Orion Smith, beş yıl boyunca bulunduğu görev sırasında Starbucks’ı “Fare trade” kahve ticaretinde en büyük rol oynayıcı haline getirdi ve satışları 5 milyar dolara çıkardı. 2007 – 2008 mali krizi sırasında Shultz tekrar CEO oldu ve on yıl süresince şirket önemli başarılar sağladı ve “Corporate social responsibility” – kurumsal sosyal sorumluluk- konusunda ciddi adımlar attı. 2017’de Kevi Johnson CEO oldu ve bu görevi Mart 2022’ye kadar sürdürdü. 2022 Nisan ve Eylül’ü arasında Schultz tekrar CEO oldu ve görevi Eylül’de Laxman’a devretti. Son gelişmelerden sonra, alkollü içki satmayan Starbucks, “Starbucks Evenings” adıyla başlattığı ayrı bir gurup dükkanlarda bira ve şarap satışına başladı. Ayrıca bakkal dükkanlarında da Starbucks markalı ürünler yer almaya başladı. 2010’da “Starbucks Reserve” programı çerçevesinde özel, pahalı, yüksek kaliteli kahve satan yeni bir kahve dükkanları açma projesi başlattı. Bu program içinde Starbucks’ın altı kahve çekirdeği kavurma ve test etme ve 43 cafe barı bulunmaktadır. Kavurma tesisleri Seattle (2014), Shanghai (2017), Milan (2018), New York City (2018) ,Tokyo (2019) ve Chicago’dadır ( 2019). 2019’da açılan Chicago’s Magnificent Mile, Starbucks’ın dünyada mevcut dükkanlarının en büyüğüdür. Şirket Fortune 500’de 120. sırada Forbes Global 2000’de 303.ncü sırada yer almaktadır.Starbucks’ın ABD’de geliştirdiği model her yerde ayni başarıyı göstermemiştir. İlke olarak Starbucks dükkanlarının mülkiyetine da sahip olmak isteyen şirket Avustralya’da ilkin başarılı olamamış 44 dükkânından 31’ini kapatmak zorunda kalmıştır. Orada sonradan franchising sistemini uygulamaya başlamıştır. İngiltere’de de sorunlar yaşanmıştır. Güney İngiltere’de de franchising yolu ile genişlemiştir. Çok rekabetçi bir kahve piyasası olan İngiltere’de başarılı olmanın şart olduğunu düşünen şirket, yerel müşteri isteklerini yerine getirmeyi ön plana çıkarmış, yerli ürünleri de ürün yelpazesine katmıştır. Türkiye’de de müşteri talebine uygun ürünler , ürün listesine yerleştirilmiştir (http.//en.m. Wikipedia.org/wiki/Starbucks 22.1.2024)Starbucks bazı açılardan şiddetle tenkide uğramaktadır. Bunlar arasında rekabeti önleyici girişimleri, inşa ya da dükkan açma izni olmadan dükkân açması, Avrupa’da vergiden kaçınma ve İsrail’le yakın ilişkisi olma bunların başında gelen konulardır. İngiltere’de faaliyet gösterdiği 14 yılda 5 milyar dolar satışdan yalnız 8.6 milyon dolar vergi ödemesi dikkati çekmiş ve vergi soruşturmasına konu olmuştur. 2011’de İngiltere’de Starbucks 33 milyon dolar zarar göstermişti. Merkeze ödenen patent ücretleri, Hollanda Starbucks’tan satın alınan kahve bedelleri, İsviçre Starbucks’a ödenen çeşitli hizmet bedelleri önemli miktarları bulmakta ve dikkati çekmekte idi.12 Aralık 2023 haftasında Starbucks’ın New York’taki bir dükkanının camları pro -Palestinian grafitti ile boyandığı bildirildi. Bir kaç saat sonra, sekiz sokak ötede bir başka Starbucks dükkanında bir müşteri çalışanlara, Starbucks’ın İsrail karşıtı olduğu düşüncesiyle, hakaret etti. 29 Aralık’ta şirket yayınladığı bildiride, kazancının hiç bir kısmıyla her hangi bir hükümeti ve askeri operasyonu fonlamadığını, barış yanlısı olduğunu, vahşeti desteklemediğini ve suçsuz insanların cezalandırılmasını istemediğini ilan etti. Bu şekilde CEO Laxman, şirkete karşı İsrael – Gaza savaşı ve Starbucks’ın iş kanununa uymadığı iddiasıyla, işçi sendikası ile doğan ihtilaf nedeniyle başlatılan boykotu önlemeye ya da hafifletmeye çalıştı. Fakat boykot olayı satışları ve karı % 7 oranında düşürdü. Şirketin Pazar değerinin bu boykot nedeniyle 12 milyar dolar azaldığı iddia edilmektedir.Business Strategy Hub yazarı S.K. Gupta’nın yaptığı SWOT analizine göre Starbucks’ın en kuvvetli yanları arasında markası, mali performansı, dükkan adedinde büyümesi, geniş uluslararası tedarik zincirine sahip olması, şirket satınalma yeteneği, kalite ve standardizasyonu, verimlilik ve stratejik planlama yeteneği, güçlü loyalti programı, gender -neutral – herkes için ayni – tuvaletleri kullandırması bulunmaktadır. Zayıf yanları arasında da, yüksek fiyatları, ürününün taklit edilebilirliği, Avrupa’da vergiden kaçınması, mal tedarikinde bazı yanlış politikaları, ürününü çeşitli nedenlerle piyasadan geri çekmesi gibi faktörler yer almaktadır (S.K.Gupta, Business Strategy Hub, 13.1.2024,http://bstrategyhub.com /swot – analysis- o – starbucks. 22.1.2024.Starbucks deneyimi innovasyonun yeni bir ürün yaratma yerine, var olan bir ürün ve hizmetin değişik yöntemlerle pazarlanması anlamına da geldiğini göstermektedir. Bazen bakıp da göremediğimiz şeyler yeni iş fırsatlarını içermektedir. Bu fırsatları görmek için deha olmak gerekmemekte, fakat cesaret sahibi olmak ve girişimde bulunmak ön şart olmaktadır. 25.1.2024
