SOĞUK SAVAŞ
1948’de para reformunda çatışma ve diğer bazı nedenlerle Sovyetler 1948 Haziran’ından 1949 Mayıs’ına kadar Batı bölgesini bloke ettiler. Karadan ulaşım durdu. Müttefikler Berlin’e hava yoluyla, geçmişte örneği olmamış büyük ölçüde, bütün şehrin ihtiyacı için gıda maddesi ve malzeme sevkiyatı yaptılar. Blokaj şehrin müşterek yönetiminin sonunu getirdi. 6 Eylül’de Şehir Meclisi Batı bölgesinde Komünist Parti başkanı Lord Mayor Friedrich Ebert başkanlığında toplandı. Doğu Berlin’de 30 Kasım’da ayrı bir şehir yönetimi kuruldu.
9 Eylül’de Batı Bölgesi’nin belediye başkanlığını yapan Sosyal Demokrat Ernst Reuter Reichstag’ın – Meclis binasının – yıkıntıları önünde 300.000 Berlinliye hitap etti ve bütün dünyanın Berlin’i ve Berlin halkını terk etmemesini istedi. Batı Berlin’de 4 Aralık’ta Free University of Berlin kuruldu. Doğu’da eski Fredrick Wilhelm University, Humboldt University adı ile tekrar açıldı.
1949’da seçimle gelmiş olan Lord Mayor – Belediye Başkanı – geçici olarak ofisini batı bölgesindeki Schöneberg’e nakletti. Ofis 40 yıldan fazla orada kaldı. Batı Berlin’in bloke edilmesinden dolayı Berlin’e mali yardım için çeşitli yöntemler geliştirildi.
Bunların arasında 1956’ya kadar süren iki feniklik – “Notopfer Berlin” pulu da bulunuyordu. 12 Mayıs’ta SSCB blokajı kaldırınca Müttefikler de Sovyetlerin kontrolündeki Doğu Berlin’e karşı başlattıkları ekonomik ambargoyu kaldırdılar. Fakat Batı Berlin’e Doğu Berlin yönünden ulaşmakta zorluk devam etti. Bu ulaşım zorluğu 1990’dan sonra Almanya’nın ve Berlin’in birleşmesiyle son buldu.
23 Mayıs 1949’da Batı Berlin’de Alman Federal Cumhuriyeti kuruldu. Berlin’in Müttefiklerin kontrolünde bir bölge olma özelliği 3 Ekim 1990’a kadar sürdü. Doğu Berlin merkezli Alman Demokratik Cumhuriyeti – GDR- da 7 Ekim 1949’da hayata geçirildi. 1948’deki şehir meclisi üyelerinin seçimi sırasında kabul edilen anayasa 1 Ekim 1950’de Berlin’in Müttefiklerin kontrolündeki bölgesinde geçerli oldu. Doğu Berlin’in 1990 yılına kadar hiçbir anayasası olmadı. 1951 yılı 18 Ocak tarihinde Berlin Belediye Başkanlığına Ernst Reuter – SPD – seçildi ve 29 Eylül 1953’te ölümüne kadar bu görevde kaldı. 1952’de Batı Almanya parlamentosu 4 Ocak’ta kabul ettiği bir yasa ile Batı Berlin’in yaşaması için gerekli mali yardımı almada yasal yetkisi olduğunu onayladı. Aynı yıl Doğu Berlin’de de inşaat işçileri başkaldırdı. 1953’te Doğu Berlin’deki inşaat işçilerinin ayaklanmasının Sovyet taraftarı yönetimce zorla bastırılması sonucu birkaç yüz kişinin ölmesinin anısına, Batı Alman parlamentosu 17 Haziran’ı ‘Alman Birliği Günü’ ilan etti. Aynı yıl GDR’den Batı’ya kaçanlar için 22 Ağustos’ta Marienfelde kampı açıldı.
1954 yılında Bertolt Brecht’in başında bulunduğu “Berliner Ensemble” Doğu Berlin’in Mitte ilinde kendi tiyatrosu “Theater am Schiffbauerdamn” a kavuştu. 2 Temmuz 1955’te Doğu Berlin’de Tierpark zoo – hayvanat bahçesi açıldı. 16 Eylül’de, 1959’da adı İnterflug olan Doğu Alman Havayolları, -ilk ticari havaalanı Schönefeld’de faaliyete geçti. Aynı yıl 30 Kasım’ında, onarılan Berlin Belediye binası Doğu Berlin belediye başkanı Friedrich Ebert’e teslim edildi. 1956’da Batı Berlin’de başlayan expressway’in inşaatına geçildi. 1957’de Batı Berlin’de İnternational Building Exhibition yer aldı. Ana özelliği Sovyet bölgesinde yapılan sosyalist ev projelerinin ve tekniğinin eleştirisi niteliğini taşımasıydı. 1945’ten beri inşa edilen kamu kaynaklarıyla finanse edilen 100.000 inci apartman 21 Haziran’da teslim edildi.
1957 yılı 3 Ekim’inde Willy Brandt – SPD – Batı Berlin belediye başkanı seçildi. 1966 yılı Aralık ayına kadar bu görevde kaldı. 1958’de harpte tahrip edilmiş olan Brandenburg Gate’in onarımı, bir müşterek proje olarak, tamamlandı. Tarihi binaların onarımı bu şekilde sürdürüldü. 1958’de Doğu’dan Batı’ya kaçanların artması nedeniyle Sovyet lideri Nikita Khrushchev Müttefiklerin Berlin’i terk etmesini istedi ve Berlin’in “dimilitarized free city” olması konusunda ultimatom verdi. 1948/49 blokajından bu yana, bu durum ilk kez ciddi bir kriz yarattı. 1959’da Alman Cumhurbaşkanı Theodor Heuss – FDP – Tiergartenpark’da Bellevue Palace’da resmi ofisine geçti. 1960 yılında Doğu’dan Batı’ya 200.00 GDR vatandaşı göç etti.
15 Haziran 1961’de GDR lideri Walter Ulbricht kimsenin bir Berlin Duvarı inşa etmek gibi niyeti olmadığını açıkladı. 25 Temmuz 1961’de ABD Başkanı John F. Kennedy Müttefiklerin Berlin’le ilişkisini üç noktada özetledi: 1: Müttefiklerin Berlin’de bulunmaları hakkı, 2: Berlin’e ulaşma hakları, 3:Batı Berlin’in yaşama ve kendi kendini yönetme hakkı. Bu yılın 30 Temmuz’unda 1953’ten beri en yüksek miktarda, bir ayda 415 kişi, Doğu’dan Batı’ya geçti. 13 Ağustos’ta GDR şehri ikiye bölecek olan ve bir taraftan diğerine geçmeyi zorlaştıracak olan Berlin duvarını örmeye başladı. 19 Ağustos’ta ABD Başkan yardımcısı Lyndon B. Johnson ve emekli General Lucius D. Clay Berlin’i ziyaret etti, örülmekte olan duvarı gördü. 22 Ağustos’la Şansölye Adenauer da Berlin’e geldi. 25 Ağustos’ta, 1939’dan beri ilk kez aynı yerde, radyo kulesinin çevresinde, International Electronics Fuarı açıldı. 17 Aralık’ta, Charlottenburg’ta yeni inşa edilen Kayser Wilhelm Memorial Church Piskopos Otto Dibelius tarafından ibadete kapılarını açtı.
1962’de 1970’lere kadar sürecek olan Batı Berlin’de şehir banliyösüne kadar ulaşacak olan ev ve apartman inşaatları başladı. GDR’nin merkezi Doğu Berlin’in merkezinde de büyük bina inşaatları ve Alexanderplatz ve Marx – Engels Platz’de çeşitli ticari ve resmi amaçlı binalar ve Karl – Liebknecht -Srasse’de çok katlı ev ve apartmanların inşaatı başladı.
17 Ocak 1963’te Nikita Khrushchev Doğu Berlin’i ziyaret etti. Aynı yıl 26 Haziranı’nda Başkan Joh F. Kennedy Berlin’e geldi. Ve Schönberg Belediye Binası önünde Berlinlilere hitap etti. Onlardan biri olduğunu belirten ünlü konuşmasını yaptı. 17 Aralık’ta varılan bir anlaşma gereğince Batı Berlinliler Doğu Berlin’deki akrabalarını ziyaret etme hakkı kazandılar. 19 Aralık 1963 ve 5 Aralık 1964 arasında 1.2 milyon Berlinli Doğu Berlin’i ziyaret etti. Bu anlaşma 1964, 1965 ve 1966’da da devam etti.
7 Nisan 1965’te GDR . Bundestag – Batı Meclisi – üyelerinin – , milletvekillerinin Berlin’e gelen transit yolları kullanmasını yasakladı. Bundestag’ın üzerinden alçaktan Sovyet askeri uçakları uçuruldu. Mayıs’ta Charlottenburg’da The Europe Center açıldı. 1 Aralık 1966’da Willy Brandt belediye başkanlığından istifa etti. Şansölye Kurt – Georg Kiesinger’in yardımcısı ve dış işleri bakanı olarak göreve atandı.
GDR’nin ilk “Industrial Collective” – VEB Kabelwerke Oberspree (KWO) – 1 Ocak 1967’de Doğu Berlin’de faaliyete geçti. 2 Haziran’da öğrenci gösterileri sırasında Benno Ohnesorg isimli Berlinli bir öğrenci polis kurşunu ile hayatını kaybetti. Öğrenciler üniversitelerde günü geçmiş geleneklere, hiyerarşiye, büyük koalisyon hükümetine, global düzeydeki haksızlıklara karşı ayaklanıyordu ve halkın dikkati onlara yoğunlaşıyordu. Parlementoda dışındaki sol muhalefet bu şekilde ortaya çıktı. 1968’de öğrenci lideri Berlinli Rudi Dutschke’nin 11 Nisan’da Kurfürstendamn Bulvarı’nda suikasta uğraması ve ölmesiyle Berlin’de öğrenci hareketleri tekrar alevlendi. 20 Temmuz’da, 1944 yılı 20 Temmuz’unda Hitler’i öldürme teşebbüsünde bulunan Stauffenberg’in ölümünün 24. Yıl dönümü nedeniyle, onun anısına “German Resistance Center” açıldı.
ABD Başkanı Nixon 27 Şubat 1969’da Berlin’i ziyaret etti. 2 Ekim’de Alexanderplatz’da “The World Clock” faaliyete geçti. 21 Ekim’de Wlli Brandt – SPD – Alman Şansölyesi seçildi ve iki Alman devleti arasında görüşmeleri başlatma isteğini belirtti. 16 Aralık’ta Müttefikler Sovyetler’e Berlin’le ilgili sorunları çözmek için görüşme önerisinde bulundu.
1970 Ocağında Doğu Berlin’de Leipziger Strasse’de 11 ile 25 katlı apartman binaları inşaatı başladı. 26 Mart’ta önceki dört ortak Batı Berlin’de Müttefik Kontrol Konsül’ünde görüşmelere başladılar. 19 Nisan’da 19 metre yüksekliğindeki Lenin anıtı Doğu Berlin’de Friedrichshain’de açıldı. Bu anıt 1991’de Doğu ve Batı’nın birleşmesinden sonra kaldırıldı.
1971’de Doğu ve Batı Berlin arasında 1952’den beri ilk kez telefon hattı kuruldu. İki taraf arasındaki görüşmeler 3 Haziran’da Berlin Senatosu ve GDR hükümeti arasında başladı. 3 Eylül’de dört ülkenin büyükelçileri, Berlin hayatıyla ilgili birçok konuyu kapsayan, anlaşmayı imzaladılar.
