Süt, dünya çapında yaygın olarak tüketilen bir besin olmasına rağmen, içerdiği laktoz nedeniyle birçok insanda sindirim sorunlarına yol açabiliyor. Dünyanın çeşitli bölgelerinde laktoz intoleransı giderek daha yaygın hale gelirken, Türkiye’de de nüfusun %70’inin bu rahatsızlıktan etkilendiği belirtiliyor. Özellikle yaş ilerledikçe ve bazı etnik gruplarda daha sık görülen bu durum, bağırsak sorunlarıyla birlikte şişkinlik, gaz, karın ağrısı gibi rahatsızlıklara yol açabiliyor.
Laktoz İntoleransı nedir?Laktoz intoleransı, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir sindirim sorunudur. Peki, belirtileri nelerdir ve nasıl önlenebilir?
Acıbadem LifeClub Diyetisyeni ve Beslenme Uzmanı Belinda İrem Ardal, laktoz intoleransının genellikle süt ve süt ürünleri tükettikten sonra ortaya çıkan bağırsak problemleriyle kendini gösterdiğini belirtti.
Laktoz İntoleransının belirtileri nelerdir?Belinda İrem Ardal, laktoz intoleransının bağırsak sesleri, gaz sıkışması, karın ağrısı, şişkinlik, bulantı, kusma ve zaman zaman gevşek dışkılama gibi belirtilerle kendini gösterdiğini ifade etti. Semptomların şiddetinin, alınan laktoz miktarına ve bireysel duyarlılığa bağlı olarak değişebileceğini vurgulayan Ardal, genellikle süt ürünü tükettikten sonraki 30 dakika ile 2 saat arasında ortaya çıktığını söyledi.
Bağırsak sorunlarının yanı sıra, bazı kişilerde baş ağrısı, baş dönmesi, konsantrasyon kaybı, hafıza güçlüğü, yoğun yorgunluk, kas ve eklem ağrıları gibi bağırsak dışı belirtiler de görülebiliyor.
Laktoz İntoleransı ne kadar yaygın?Laktoz intoleransının dünya genelinde %57 ile %65 arasında değişen yüksek bir yaygınlığa sahip olduğunu belirten uzmanlar, birçok kişinin düşük miktarlarda süt veya süt ürününü tolere edebildiğini ancak bazı bireylerin çok küçük miktarlara bile hassasiyet gösterebildiğini ifade ediyor.
Laktoz İntoleransının çeşitleri nelerdir?Dyt. Belinda İrem Ardal, laktoz intoleransının çeşitli türleri olduğuna dikkat çekti.
Primer Laktaz Eksikliği: Laktaz eksikliğinin en yaygın nedenidir, laktaz kalıcılığı olarak da bilinir. Yaş ilerledikçe laktaz enzim aktivitesinde kademeli bir düşüş olur. Enzim aktivitesi, bebeklikte azalmaya başlar ve semptomlar ergenlik veya erken yetişkinlikte ortaya çıkar. Çünkü primer laktoz intoleransında, laktaz üretimi yetişkinliğe gelindiğinde keskin bir şekilde düşer ve süt ürünlerinin sindirimi zorlaşır. Yakın bir zamanda da primer laktaz eksikliğinin genetik olduğu bildirilmiştir.
Sekonder Laktaz Eksikliği: Gastroenterit, çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, kemoterapi, antibiyotikler gibi çeşitli enfeksiyöz, inflamatuar veya diğer hastalıklar nedeniyle bağırsak mukozasında oluşan hasar ise sekonder laktaz eksikliğine neden olabilir. Altta yatan hastalığın tedavisi laktaz seviyelerini eski haline getirebilir ve semptomları iyileştirebilir, ancak bu biraz zaman alabilir.
Doğuştan Laktaz Eksikliği: Otozomal çekinik kalıtım nedeniyle doğumdan itibaren laktaz enzim aktivitesinde azalma veya yokluk durumudur. Yenidoğanda süt içtikten sonra ortaya çıkar. Eksikliğin nadir bir nedenidir.
Gelişimsel Laktaz Eksikliği: 28 ila 37. gebelik haftalarında doğan prematüre bebeklerde görülmektedir. Bebeğin bağırsağı yeterince gelişmemiştir ve bu da laktozu hidrolize edememesine neden olmaktadır. Bu durum, bağırsağın olgunlaşması ve bunun sonucunda yeterli laktaz aktivitesinin oluşması nedeniyle yaş ilerledikçe düzelebilmektedir
Diyet değişiklikleri çözüm olabilir mi?Laktoz intoleransının yönetilmesinde en önemli adım, diyet değişikliğidir. Laktoz içeren gıdalardan kaçınarak, semptomların hafifletilmesi mümkündür. Süt, ayran, dondurma gibi ürünlerin tüketimi kısıtlanabilir, bunun yerine laktozsuz süt ve bitkisel süt alternatifleri tercih edilebilir. Ardal, ayrıca sert peynirlerin daha az laktoz içerdiğini ve daha kolay tolere edilebildiğini belirtti.
Laktoz İçermeyen Alternatifler Neler?Laktoz intoleransı yaşayan bireyler için hangi gıdalar tercih edilmeli? İşte alternatif çözümler!
Acıbadem LifeClub Diyetisyeni Belinda İrem Ardal, laktoz intoleransı olan bireyler için günlük yaşamda rahatlıkla uygulanabilen ve semptomları hafifletebilen alternatif besin seçenekleri bulunduğunu belirtti.
Belinda İrem Ardal, laktozsuz inek sütünün piyasada kolaylıkla bulunabileceğini ve laktoz intoleransı olan bireyler için iyi bir alternatif olduğunu söyledi. Laktaz içeren sütlerin, süt şekeri olan laktozun sindirimine yardımcı olabileceğini vurguladı.
Ayrıca, sert peynirlerin daha az laktoz içerdiği için daha kolay tolere edilebileceğini belirten Ardal, yumuşak peynirlerden ise kaçınılması gerektiğini ifade etti.
Süt içermeyen ürünlerin pirinç, soya, yulaf, Hindistan cevizi, fındık, badem, kaju ve kenevir gibi besinlerden elde edildiğini belirten Ardal, özellikle soya sütü ve badem sütünün süt yerine rahatlıkla tercih edilebileceğini söyledi.
Laktoz İntoleransını Yönetmek Mümkün mü?Laktoz intoleransının, vücudun süt şekerini sindirememesiyle oluştuğunu belirten Belinda İrem Ardal, bunun yetersiz laktaz enzimi üretiminden kaynaklandığını ifade etti. Laktoz intoleransını yönetmek için probiyotik tüketimi ve doğru beslenme alışkanlıklarının önemli rol oynadığını vurguladı.
Laktoz intoleransı hakkında daha fazla bilgi almak ve beslenme düzeninizi doğru şekilde oluşturmak için bir beslenme uzmanına danışmanız öneriliyor.
