Hanri Benazus, O Atatürk sevdalısı bir Edebiyat insanı. 15 Ocak 2024 günü vefat etti . Kendisini toprağımıza daha da önemlisi kalbimize aldık.
Kimdir Hanri Benazus? İzmir, 27 Mart 1930 tarihi doğumlu, 1492 Elhamra Kararnamesiyle İspanya’dan Osmanlı İmparatorluğu’na sürgün sonucu göç eden Sefarad Yahudisi bir ailenin çocuğudur. Babası, İzmir İşgali sırasında Basmane Garı’nda kâtiplik yaparken cepheye işgal kuvvetlerine dair bilgileri aktaran gizli Kuvâ-yi Milliyeci İsak Benazus’dur.
1937’de Mustafa Kemal Atatürk Nazilli Basma Fabrikası’nı açar sonra Aydın’ın Ortaklar köyünü ziyaret eder. Hanri Benazus Atatürk’ü şahsen görme ve konuşma fırsatını 7 yaşında yakalar. Atatürk’ün kompartımanında karşısına oturttuğu Hanri, bu sırada O’nun tabağındaki leblebileri yiyip bitirdiğini anlatır. Kamuoyunda “Atatürk’ün leblebilerini aşıran çocuk” olarak tanınır.
İlk ve ortaöğrenimini İzmir’de yapan Hanri hayranı olduğu liderin fotoğraflarını 17 yaşından itibaren toplamaya başlar. İleriki yaşlarında Atatürk hakkında kitaplar yazacaktır.
1984’de ABD’den bir telefon alır. 1921’de Amerika’dan Türkiye’ye gelip Atatürk’ün fotoğrafını çeken gazetecinin oğlu aramaktadır. Elinde bulunan Atatürk fotoğrafını satabileceğini söyler. Benazus olayı ‘’İnanamadım. Atatürk fotoğrafının Amerika’da ne işi var? diye düşündüm. ABD’deki arkadaşımı arayıp, New York’a gitmesini ve fotoğrafı incelemesini istedim. Arayan kişinin babası 1921’de Türkiye’ye gelip, Atatürk ile röportaj yapmış ve fotoğrafı da kendisi çeken bir gazeteciymiş. Türkiye’de olmayan fotoğraflardan biriydi. Günübirlik Amerika’ya gittim. Fotoğrafı satın aldım. aynı gün uçakla geri döndüm. Herhalde bunu benden başka yapacak biri yoktur ” diye anlatır.
Benazus, “Türkiye’de kaçıncı Atatürk sergisi açtığımı bilmiyorum.’’ Der. İngiltere’de Avam Kamarası’nda, Londra’da İngiliz milletvekillerine Atatürk’ü anlatır. Fransa Paris Tarih Akademisi’nde sergi açar. Çanakkale’yi , Mustafa Kemal’i anlatır. Yunanlara dahi Atatürk albümleri satar. ‘’Kurtuluş Savaşı sonrası herkes Atatürk’ün dostu oldu. Dünyada çok sayıda millet Atatürk’e sahip çıkıyor. Kübalılar, Atatürk büstü koyuyor. Siyasi ilişkilerimizin olmadığı, haritadaki yerini bilmediğimiz Dominik Cumhuriyeti caddesine Mustafa Kemal Atatürk’ün ismini veriyor. Bu nedenle ben özellikle çocuklara Atatürk’ü anlatıyorum” Der.
İzmir Atatürk Lisesi’nden mezun olduktan sonra, maddi olanaksızlıklar nedeniyle yüksek öğrenimini yarım bırakan Benazus, iş yaşamına atılarak 1960’lı yıllarda “Yupi Piliç” firmasını kurar. Tavukçuluk sektöründe faaliyet gösterir. Aralık 1985-1987 tarihleri arasında Altay Spor başkanı olarak görev yapar. 1988’de aktif iş yaşamını sona erdirerek, emekli olur.
1947’den beri biriktirdiği, toplam 20 bin Atatürk fotoğrafını içeren (10 bininin çekildiği yer ve tarih bellidir) muhteşem koleksiyonunu 2021 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağışlar.
Tarih, koleksiyon ve fotoğraf açısından farklı nitelik ve disiplinleriyle Benazus’un ‘’Atatürk Fotoğrafları Koleksiyonu’’ çok önemlidir. Kültürel mirasın kayıt altına alınmasında birçok fotoğrafçının çektiği farklı yer, zaman fotoğraflarının bir araya gelmesi akademik değer taşımaktadır. Koleksiyonculuk ülkeler için modern ve zaruri bir faaliyettir. Açıkça; Mustafa Kemal’in, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu öncesi ve sonrasında yaşanılan olayları sürekli ve sistemli olarak fotoğraflatması Benazus koleksiyonunun zeminini hazırlamıştır diyebiliriz. Benazus’un farkındalıkla Atatürk’e duyduğu saygı, sevgi ve hayranlık böyle bir koleksiyonun toplanmasını sağlamış, ülkemize anlamlı ve son derece değerli bir miras olarak kalmıştır.
4 Eylül 2022’de İzmir Büyükşehir Belediyesi, Mustafa Kemal Atatürk hakkında yazdığı kitaplar ve binlerce fotoğraftan oluşan Atatürk Fotoğrafları Koleksiyonuyla tanınan yazar Hanri Benazus’un adını Karşıyaka’nın Mavişehir Mahallesi’nde yaşadığı caddeye vererek, sanatçı yaşarken değerini taktir eder. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, “Hanri Benazus Caddesi’nin” açılışını yazarla birlikte yapar.Törende son derece heyecanlanan Hanri Benazus, “En onurlu günüm. Biliyorsunuz genellikle cadde sokak adları insan öldükten sonra verilir. Başkanım ben sağken bunu yaptı. Bunun karşısında ne diyebilirim! Ben bir İzmir tutkunuyum. İzmir hastasıyım. Elimden gelse nüfusumu değiştirmek isterim; adımı İzmir, soyadımı İzmir, doğum yerimi İzmir yapmak isterim. Bu sokağa adım ben fotoğrafları bağışladığım için verilmedi. Benim fotoğrafları bağışlamamdan çok önce meclisten bu karar çıktı. Herkese çok teşekkür ederim” Diyerek duygularını aktarır.
Nur içinde yat Hanri Benazus!
Ben seni kalbime aldım.
