Geçtiğimiz yıl şirketler açısından da oldukça zor bir yıl oldu. Açılan ve kapanan şirketlere yönelik istatistikler bilindiği gibi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından tutuluyor. TOBB’un verilerine göre geçtiğimiz yılın 11 aylık döneminde 19 bin 931 şirket kapandı. Sadece kasım ayında kapısına kilit vuran şirket sayısı 2 bin 417 oldu.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin paylaştığı istatistik verilerine göre ;
2023’ün 11 ayında kurulan şirket sayısı yüzde 7,3 azalırken, bu dönemde kapanan şirket sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,2 arttı. Bu tablo şahıs şirketlerinde ise daha vahim seviyelerde gerçekleşti. Buna göre, Ocak-Kasım 2023’te kurulan şahıs firması sayısı yüzde 24,9 düşerken, kapanan şahıs firması sayısı yüzde 44 arttı. İstatistiklere göre, söz konusu dönemde kurulan 17 bin 744 şahıs firmasına karşın, 28 bin 896 şahıs firması kapandı.
-Öte yandan kapanan şirketlerin faaliyetlerine göre dağılımına bakıldığında, ilk sırada ‘toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerinin onarımı’ yer aldı. Bunu 2 bin 713 firma ile imalat sektörü, 2 bin 616 firma ile inşaat sektörü takip etti. 11 ayda en fazla şirket kapanışı 9 bin 387 firma ile İstanbul’da gerçekleşirken, Ankara’da 1824, İzmir’de de 1171 şirket kapanışı oldu.
Bu arada, iflas ve konkordato taleplerine ilişkin verilerde ortaya çıkmaya başladı. Merve Yiğitcan’ın haberine göre, işletmeler geçtiğimiz yılı talep koşullarının bozulması, maliyet baskısının artması ve finansmana erişim zorlukları nedeniyle ağır hasarlı olarak geçirdi. Geçtiğimiz yıl beş yüzün üzerinde başvuru ile yeni bir rekor kırıldı.
-2023 yılının tamamında konkordato geçici mühlet kararı verilen dosya sayısı 519 adet olurken, bu sayı iflas ertelemenin kaldırılmasıyla 2018 ve 2019 yıllarında yaşanan konkordato fırtınasından sonraki en yüksek seviye olarak ölçüldü. Kesin mühlet kararı verilen dosya sayısı ise 352 olarak gerçekleşti. Geçen yılın ocak-kasım döneminde, tasfiye başvurusunda bulunan şirket sayısı 24 bini geçti. Tasfiye kararı alan şirketlerin 11 bin 261’i İstanbul’da yer alırken, Ankara’da 2 bin 69 firma, İzmir’de 1402 firma tasfiye başvurusunda bulundu.
-Geçen yıl 408 firma için konkordato reddi, 65 firma için de iflas kararı verildi. Mahkemenin verdiği geçici mühlet kararı, konkordato için ilk başvuru anlamına geliyor. İflas ertelemenin kaldırıldığı 2018 yılında konkordato geçici mühlet kararı sayısı 1384 iken, 2019’da 1391, 2020’de 419, 2021’de 451, 2022 yılında ise 404 olarak gerçekleşmişti.
-Veriler geçen yıl riski en yüksek sektörler olarak inşaat ve tekstili gösteriyor. Buna göre konkordato başvurularında 45 dosya ile inşaat sektörü ilk sırada yer alırken, onu 43 dosya ile tekstil, 16 dosya ile de mobilya takip etti. AVM, enerji, gıda, sağlık hizmetleri, otelcilik, ambalaj, metal ürün imalatı ile tıbbi ekipman ve medikal ürünler sektörlerinden firmalara verilen geçici mühlet kararlarının sayıca artması da dikkat çekti. Öte yandan 2018’den bu yana en fazla konkordato kesin mühlet kararı verilen sektör 379 firma ile inşaat olurken, bu sektörü 194 firma ile tekstil, 71’er firma ile akaryakıt ve giyim, 65 firma ile gıda takip etti. En çok konkordato talebi alınan illere bakıldığında ise 739 firma ile İstanbul ilk sırada yer alırken, bu ilimizi 341 firma ile Ankara, 123 firma ile Bursa, 118 firma ile İzmir ve 117 firma ile Kocaeli izliyor.
2023 esnaflar için de iç açıcı geçmedi ne yazık ki. Açılan her 100 esnaf işyerine karşılık 36 işyeri kapandı. Geçtiğimiz yıl 111 bin 576 esnaf ne yazık ki kepenk indirmek zorunda kaldı. 31+3 bin yeni işyerinin açılışı yapılırken bu sayının üçte biri kadar işyerinin kapanmış olması dikkat çekiciydi. Bu rakamlar dikkate alındığında yeni işyeri açılışları bir önceki yıla göre yüzde 5.8 azalırken, kapanışlar yüzde 11.9 oranında artış gösterdi. Esnaflar sadece 13 ilde açılış gerçekleştirirken, kapanan esnaf işyerlerinin 66 ilde olması ayrıca dikkat çekti. En yoğun kapanışlar ise Yozgat, Gümüşhane, Adana, Erzincan ve Bursa’da görüldü.
31 Aralık 2023 itibarıyla, Türkiye’deki toplam faal esnaf işyerlerinin sayısı 2 milyon 441 bin 813. Bunun da yüzde 11,8’ini oluşturan 287 bin 887’si İstanbul’da bulunuyor. Ülkedeki tüm esnaf işyerlerinin 148 bin 970 adetle yüzde 6,1’i İzmir, 129 bin 146 adetle yüzde 5,3’ü Ankara, 128 bin 845 adetle yüzde 5,3’ü Antalya ve 96 bin 406 adetle yüzde 3,9’u Bursa’da yer alıyor. En az esnafın bulunduğu iller ise 2 bin 296 işyeri ile Bayburt, 2 bin 785 işleri ile Ardahan, 2 bin 871’le Tunceli, 4 bin 123’le Iğdır ve 4 bin 274 işyeri ile Gümüşhane. TÜİK’in son nüfus sayımı verileri dikkate alındığında, ülke nüfusu dikkate alındığında yaklaşık olarak her 35 kişiye bir işyeri düşüyor.
Sonuç olarak; 2023 yılında gerek ticari şirketler, gerekse esnaflar için zor bir yıl oldu. Ortaya çıkan rakamlarda bunun böyle olduğunu gösteriyor. Dileğimiz 2024 yılında bir toparlanma sürecinin başlaması yönünde. Ancak, şu da bir gerçek ki, yüksek enflasyon gerek ticari işletmeleri, gerekse esnafları “sermaye daralmasına” sokuyor ve sonuç, kaçınılmaz olarak kepenk indirmekle neticeleniyor. İş dünyasının bu yüksek enflasyon ve faiz sarmalından biran önce çıkarak ayakları üzerinde duran yapıya kavuşması ülke geleceği açısından da önem taşıyor. İstihdama önemli bir katkı sunan esnaf işyerlerinin ayakta kalması bu açıdan bakıldığında sosyal hayatından önemli bir noktasında yer alıyor.
