26 Ocak 2024 günü, Kâzım Karabekir Paşa’nın aramızdan ayrılışının 76. yıl dönümüydü. Bu yazıda kısa da olsa Kâzım Karabekir Paşa’yı biraz yakından tanıtmak istiyoruz.Kâzım Karabekir Paşa Milli Mücadeleyi ilk başlatanlardan biridir. Macerayı Kafkas ordusundan kalan kuvvetleri Anadolu’da toplayarak vatan ve milletin işgalden kurtulması savaşına girişen Kazım Karabekir Paşa’nın çok yüksek komutanlık nitelikleri vardır.Askerlik hayatı boyunca cepheden cepheye koşmuş ve çok önemli askerî zaferler elde etmiştir. Mezuniyet sonrası genç bir subay olarak atandığı Manastır’da Rum ve Bulgar çetelerine karşı savaşmıştır. Meşrutiyetin ilanı sonrası başlayan 31 Mart ayaklanmasının bastırılmasında aktif görev almıştır. 1. Dünya Savaşı’nda Çanakkale, Irak ve İran cephelerinde savaşmış, 1918’de Erzincan ve Erzurum’u Ermeni ve Rus ordularının kalanlarından kurtarmayı başarmıştır. Azerbaycan seferinde İngilizlere karşı savaşmıştır.Milli Mücadele yıllarında Erzurum’da kolordu Komutanlığı görevi ile 15. kolordunun başında milli mücadeleyi ilk örgütleyenlerden biri olmuştur. Erzurum Kongresinin toplanmasına öncülük etmiştir. Ermeniler tarafından tekrar işgal edilen Sarıkamış, Kars ve Gümrü şehir ve kalelerini geri almış; böylece de yeni Türkiye’nin ilk askeri zaferinin sahibi olmuştur. Hemen ardından Ermeni Taşnak Hükümeti ile yapılan barış görüşmelerinde ve sonraki Sovyetlerle yapılan Kars antlaşmasında delege başkanı olarak görev almış ve TBMM adına antlaşmalar imzalamıştır. Böylece Cumhuriyet tarihimizin ilk siyasi başarısında da büyük payı vardır.Kâzım Karabekir Paşa sadece bir komutan değildir. Zamanın çok ötesinde, çok iyi bir eğitimcidir. Askeri görevleri devam ederken bulunduğu bölgede kimsesiz ve yetim çocuklar için okullar açmış, onların eğitim – öğretim programları ile bizzat ilgilenmiştir. Onlara dersler vermiştir. Doğuda savaş yıllarında anne ve babalarını kaybeden 4000’den fazla yetim çocuk için Sarıkamış’ta, Erzurum’da okullar açarak, özellikle Sarıkamış‘ı adeta bir okullar şehri haline getirmiştir. Söz konusu okullardaki çocukları vatan ve millete faydalı birer insan haline getirmeye büyük çaba göstermiş ve bunda da başarılı olmuştur. Kâzım Karabekir Paşa çok önemli bir eğitimcidir. Daha dünyada okul öncesi eğitim yeni yeni konuşuluyorken, Türkiye’de okul öncesi eğitim hakkında hemen hemen hiç bilgi yokken, Kâzım Karabekir Paşa bulunduğu bölgede komutanlık yetkilerini kullanarak okul öncesi kurumları oluşturmuş ve bu okulların programlarını bizzat yazmış ve o okullarda uygulamış ve uygulatmıştır.Kâzım Karabekir Paşa’nın Bir başka yönü de siyasetçiliğidir. O, siyaseti millete hizmet yolunda bir araç olarak görmüş, Ordu’daki görevi sırasında ve Ordu’dan ayrıldıktan sonra milletvekili olarak siyasi alanda millete hizmette devam etmiştir. Liderlik özelliklerinden dolayı Cumhuriyetimizin demokrasi yolundaki ilk adımlarından biri olan Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası’nın Genel Başkanlığı’na seçilmiştir. Dönemin şartları gereği bir müddet siyasi hayatına ara vermek durumunda kalmış; daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına kadar yükselmiş vatan ve millet için yararlı çalışmalarda bulunmuştur.Kâzım Karabekir Paşa’nın çok az bilinen yönlerinden biri de onun sanatçı kişiliğidir. Askeri görevleri sırasında bile resim çalışmalarını sürdürmüş, önemli gördüğü yerlerin yağlı boya, sulu boya veya karakalem resimlerini yapmıştır. Şiirle meşgul olmuş şiirler yazmıştır. Bir başka ilgi alanı da müziktir. müzikle meşgul olmuş, keman çalmıştır. Beste yapacak kadar müziğe vakıf olması Paşa’nın az bilinen özelliklerindendir. Yazdığı şiirleri marş olarak da bestelemiştir.Milli Mücadele yıllarında açılan İstiklâl Marşı şiir yarışmasına bir şiirle katılmıştır. Bestelediği Türkyılmaz marşının sözleri de kendisine aittir. Kâzım Karabekir Paşa döneminin en çok yazan en çok eser veren askeri ve siyasi şahsiyetidir. Çocuk yaşlarda başladığı askerî okullardan itibaren daima küçük küçük notlar tutmuş, daha sonra bu notları derlemiş birleştirmiş ve çok önemli kitaplar ortaya çıkarmıştır. Devrindeki subaylar içersinde en çok kitap yazan komutan olarak ortaya çıkmıştır.Karabekir Paşa hayatı boyunca çalışkanlıktan, doğruluktan ve dürüstlükten hiç ayrılmamış ve bu özelliklerini hiç kaybetmemiştir. Siyasi ve şahsi polemiklere girmekten mümkün olduğunca kaçınmıştır. Daima seviyeli ve seciyeli davranmaya büyük itina göstermiştir.Kâzım Karabekir Paşa Çok yüksek nitelikli devlet adamı özelliklerine sahip bir şahsiyettir. Sadece rütbe ve makam sahibi olmakla devlet adamı olunmaz. Gerçek devlet adamı sorumluluk yüklenebilen, inisiyatif kullanabilen, millî şuura sahip, açık sözlü, dürüst, ileri görüşlü, bilgili, adaletli, tutum ve davranışlarıyla etrafına güven telkin edebilen, olaylar karşısında net ve kesin tavırlar ortaya koyan ve muhataplarını etkileyen cesur ve kararlı kimselerdir. Karabekir Paşa bu niteliklere sahip bir komutan ve bir devlet adamıdır. Milli mücadele yıllarında Erzurum’da İtilaf Devletleri temsilcisi olarak bulunan İngiliz yarbay Rawlinson Türkiye’den ayrıldıktan sonra yazdığı “Adventure in the Nesr East” adlı kitabında, düşman olarak karşı karşıya bulunduğu, hatta bir müddet esiri de olduğu Kâzım Karabekir Paşa hakkında şu değerlendirmeyi yapıyor: “… Kâzım Paşa birinci kalite Türk subaylarının en parlak, en zeki örneğidir. Onu tanımak benim için büyük bir servetti… Bulunduğu çok farklı görevlerde fevkalade bilgiliydi. Onun idare ettiği herhangi bir birliğin her zaman çok iyi komuta edildiğinden kesinlikle emin olunabilir. Onunla çok kritik durumlarda karşı karşıya geldiğimi söylemeliyim. Uzun süre onun esiri de oldum. Onun emrindeki bazı astlarının sertliklerine de maruz kaldım. Fakat o, çok parlak zekasının yanı sıra emirlerin ona müsaade ettiği ölçüde hep dürüst davrandı. Onun bir fert olarak bendeki sevgisi ve bir yetenekli komutan olarak değeri hiçbir zaman azalmadı. Kâzım Paşa son derece zeki bir insandı. Bütün uluslararası meselelerde çok bilgiliydi…”Ne mutlu düşmana bunu söyletebilenlere…Vefatının 76. yılında rahmetle, minnetle ve şükranla anıyoruz. Ruhu şad, mekânı cennet olsun.
