Uzmanlar, planlı ve eğitimli destekle yapılan ev doğumlarının güvenli olabileceğini vurgularken, plansız ev doğumlarının ciddi riskler taşıdığına dikkat çekiyor.
Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Yılmaz Esencan, Türkiye’de evde doğumun yasal bir hak olduğunu ancak uygulamada birtakım sınırlamalarla karşılaşıldığını ifade etti. Mevzuatta evde doğumu yasaklayan herhangi bir hüküm bulunmamasına rağmen, Sağlık Bakanlığı doğumların hastane gibi sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilmesini tavsiye eden Esencan, devlet destekli doğum hizmetlerinin büyük ölçüde hastanelerle sınırlı olması, evde doğum yapmak isteyen kadınların, kendi imkanlarıyla nitelikli sağlık profesyonelleri bulmalarını zorunlu kıldığını söyledi.
PLANSIZ EV DOĞUMLARININ RİSKLERİ
Dr. Esencan’a göre plansız ev doğumları ciddi sağlık riskleri taşıyor. Doğum öncesi bakımın yetersiz olduğu durumlarda, hem annede hem de bebekte komplikasyon riskleri artıyor. Özellikle makat geliş, çoğul gebelik ya da önceki sezaryen doğum geçmişi olan kadınlarda evde doğum kesinlikle önerilmiyor. Araştırmalar, plansız ev doğumlarında yenidoğan yoğun bakım ihtiyacının ve anne ölüm oranlarının hastane doğumlarına kıyasla daha yüksek olduğunu gösteriyor.
EVDE DOĞUMUN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI
Evde doğumu tercih eden kadınların temel motivasyonları arasında doğum sürecinde daha fazla kontrol sahibi olmak, tıbbi müdahalelerden kaçınmak ve sakin bir doğum ortamı yaratmak yer alıyor. Planlı ve eğitimli bir ebenin desteğiyle gerçekleşen ev doğumlarında; sezaryen, epizyotomi ve doğum indüksiyonu gibi müdahalelere daha az başvurulduğu gözlemleniyor. Ancak riskli gebeliklerde ya da acil müdahale gereken durumlarda evde doğum ciddi tehlikeler doğurabiliyor. Bu nedenle doğumun planlı ve profesyonel destekle gerçekleştirilmesi kritik önem taşıyor.
EVDE DOĞUM GÜVENLİ Mİ?
Dr. Esencan, evde doğumun belirli şartlar sağlandığında güvenli bir alternatif olabileceğini belirtiyor. 2019’da yayımlanan ve 500 binden fazla doğumun incelendiği The Lancet çalışmasına göre, eğitimli ebelerin eşlik ettiği planlı ev doğumlarında yenidoğan ya da perinatal ölüm oranları ile hastane doğumları arasında anlamlı bir fark bulunmadı. Yani uygun gebeliklerde ve sağlık sistemi entegrasyonu olan ortamlarda evde doğum, güvenilir bir seçenek olabiliyor.
ACİL DURUMLARA HAZIRLIK ŞART
Eğitimli ebelerin evde doğum esnasında acil müdahale yapabilecek bilgi ve ekipmana sahip olmaları gerekiyor. Ayrıca acil bir durumda hızlı hastane transferi için önceden plan yapılması büyük önem taşıyor. Örneğin Hollanda’da yürütülen araştırmalar, doğum sonrası kanama gibi ciddi durumlarda bile ebelerin etkin müdahaleleri sayesinde annelerin sağlıklı bir şekilde iyileştiğini ortaya koyuyor. 2023 yılında yayımlanan Cochrane Derlemesi de, komplikasyonsuz gebeliklerde hastane doğumlarının her zaman daha iyi sonuçlar vermediğini; aksine müdahale oranlarının daha yüksek olabildiğini gösteriyor.
EVDE DOĞUMUN PSİKOLOJİK VE SOSYAL ETKİLERİ
Evde doğum yalnızca fiziksel bir deneyim değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal bir süreçtir. İngiltere ve İrlanda’da yapılan çalışmalar, evde doğum yapan kadınların emzirme oranlarının daha yüksek olduğunu ve doğuma tanıklık eden babaların bu deneyimi “büyülü” ve “dönüştürücü” olarak tanımladıklarını ortaya koyuyor. Bu durum, doğumun sadece tıbbi bir olay değil, aileyi derinden etkileyen bir deneyim olduğunu gösteriyor.
TÜRKİYE’DEKİ YASAL DURUM VE SAĞLIK POLİTİKASI
Türkiye’de evde doğum yasal olup, doğumunu ev ortamında gerçekleştiren kadınlar herhangi bir cezai veya hukuki yaptırımla karşılaşmazlar. Ancak Sağlık Bakanlığı, doğumların hastane ortamında ve uzman sağlık personeli eşliğinde yapılmasını tavsiye etmekte ve desteklemektedir. Bu politika, evde doğum uygulamalarının yaygınlaşmasını sınırlayan önemli bir faktör olarak öne çıkıyor.
EBELİK: BİR KÜLTÜREL MİRAS
Dr. Esencan, ebelik mesleğinin yalnızca doğum anında değil, gebelik öncesi eğitimden doğum sonrası desteğe kadar tüm süreçlerde önemli rol üstlendiğini belirtiyor. UNESCO tarafından “yaşayan kültürel miras” olarak tanımlanan ebelik, anne ve bebek sağlığı açısından hayati bir önem taşıyor. Türkiye’de üniversite adayları arasında ebelik bölümlerine ilgi artarken, sahada çalışan ebelerin görünürlüğü ve çalışma koşulları konusunda hâlâ iyileştirmelere ihtiyaç bulunuyor.
KÜRESEL YAKLAŞIMLAR VE DOĞAL DOĞUMA YÖNELİŞ
Dünyanın farklı bölgelerinde doğuma yaklaşım büyük farklılıklar gösteriyor. Gelişmiş ülkelerde evde doğum, kadının doğumdaki aktif rolüne ve doğumun doğal sürecine saygı gösterilmesi açısından yeniden önem kazanıyor. Modern toplumlarda doğal yaşam, sağlıklı beslenme gibi kavramlara artan ilgi, doğuma da daha doğal bir perspektifle yaklaşılmasını sağlıyor. Kadınların doğum süreçlerinde daha fazla söz sahibi olma isteği, evde doğumun yeniden gündeme taşınmasına katkıda bulunuyor.
GÜVENLİ EVDE DOĞUM İÇİN NE GEREKLİ?
Dr. Esencan, evde doğumun güvenli bir seçenek olabilmesi için birtakım şartların mutlaka sağlanması gerektiğini vurguluyor: Yasal düzenlemelerin yapılması, eğitimli ebelerin desteklenmesi, sağlık sistemleriyle entegrasyonun güçlendirilmesi ve toplumda bilinçlenmenin artırılması. Ayrıca ebelerin malpraktise karşı sigortalanması gibi uygulamalar da sistemin güvenli şekilde işlemesi için kritik.
Sonuç olarak, ebeye yapılan yatırım, sadece kadının doğum deneyimine değil, aynı zamanda toplum sağlığına da doğrudan bir yatırımdır. Ebeler yalnızca doğumu yönetmez; kadınların doğum gücüne tanıklık eder, sağlık sisteminin insani yüzünü temsil ederler.
