Ticaret hayatında çarklar güçlükle dönüyor. Uygulanan sıkı para politikası ve yükselen kredi faizleri ile birlikte krediye ulaşamayan şirketler bir bir kepenk indiriyor. Borçlarını ödeyemeyen şirketlerin konkordato taleplerinde artış yaşanırken inşaat, tekstil ve akaryakıt sektörlerinde derin bir kriz yaşanıyor. Geçtiğimiz yılın tamamında 519 dosya hakkında geçici mühlet kararı verilirken bu yılın ocak- mayıs (iki hafta) döneminde 433 dosya için aynı işlem yapılmış. Bu yılın nisan ayında 105 firma için takip kararı verilirken, mayıs ayının ilk iki haftasında takip kararı verilen dosya sayısı 114 olmuş.
Şartlar, aydan aya daha da ağırlaşıyor. Firmalar nefes alabilmek için yeni bir can suyu bekliyor. Ancak durum bunun tam tersi bir tablo çiziyor. Nisan ayının tamamında verilen kesin mühlet kararı, bu ayın ilk iki haftasında aşılmış. Nisan ayının tamamında 29 firma hakkında kesin mühlet kararı verilirken mayısın iki haftasında 32 firma hakkında kesin mühlet kararı verilmiş. 1 Ocak-17 Mayıs arasında kesin mühlet kararı verilen firma sayısı 168 olmuş. 2023 yılının tamamında ise bu rakam 352 olarak gerçekleşmişti.
Yine, bu ayın ilk iki haftasında 6 firma için iflas kararı verilirken, 1 Ocak-15 Mayıs arasını kapsayan dönemde 41 dosya hakkında iflas kararı verilmiş. Oysa, geçtiğimiz yılın tamamında 65 dosya için iflas kararı verilmişti.
İflasa karşı konkordato talep eden sektörlerin başında inşaat, tekstil ve akaryakıt istasyonları ilk sırada yer alıyor demiştik. Bu sektörleri, mobilya, gıda, otelcilik, tarım, metal ürün imalatı ve inşaat malzemeleri üreten firmalar izliyor.
Finansman sıkıntısı, firmaların ödeme dengesini de olumsuz bir şekilde etkiliyor. Nitekim, bu yılın ilk üç ayında 48 bin 672 çek karşılıksız çıkarak yeni bir rekora imza attı. Bu sayı geçen yılın aynı döneminde 30 bin 154 düzeyindeydi. Karşılıksız çeklerin sayısı geçen yılın ilk üç ayına göre yüzde 61,4 oranında artış gösterirken, karşılıksız çek tutarı da aynı dönemde 8,5 milyar liradan 27,9 milyar liraya yükselmiş.
Bu olumsuz tablo, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) verilerine de yansıyor şüphesiz. TOBB’nin verilerine göre, ülkemizde kurulan şirket sayısı, mart ayında bir önceki aya göre yüzde 12,2 azalarak 8 bin 783, kapanan şirket sayısı ise yüzde 13,9 gerileyerek 1678 olarak gerçekleşmiş.
Martta bir önceki aya göre kurulan şirket sayısı yüzde 12,2, gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 16,2, kooperatif sayısı yüzde 0,4 azalış gösterirken, aynı dönemde kapanan şirket sayısı yüzde 13,9, gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 31,5 azalırken, kooperatif sayısı yüzde 36,5 oranında artış göstermiş.
TOBB’nin verilerine göre, Martta geçen yılın aynı ayına göre kurulan şirket sayısı yüzde 22,4, kooperatif sayısı yüzde 11,8, gerçek kişi ticari işletme sayısı ise yüzde 47,4 azalmış. Bu dönemde kapanan şirket sayısında yüzde 15,6, kooperatif sayısında yüzde 29,1 artış olurken, gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 17,2 azalış gerçekleşmiş.
Söz konusu ayda kurulan toplam 9 bin 14 şirket ve kooperatifin yüzde 86,2’si limited şirket, yüzde 11,3’ü anonim şirket, yüzde 2,6’sını ise kooperatifler oluşturmuş. Şirket ve kooperatiflerin yüzde 37,7’si İstanbul, yüzde 11,3’ü Ankara, yüzde 7,3’ü İzmir’de kurulmuş.
Geçen ay kurulan şirket ve kooperatiflerin 2 bin 963’ü ticaret, 1235’i imalat ve 1173’ü inşaat sektöründe yer alıyor. Kurulan gerçek kişi ticari işletmelerinin ise 440’ı inşaat, 313’ü toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 121’i imalat sektöründe faaliyet göstermek üzere çalışmalarına başlamış.
Martta kapanan şirket ve kooperatiflerin 628’inin toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 259’unun imalat ve 179’unun inşaat sektöründe olduğu belirlenirken, kapanan gerçek kişi ticari işletmelerinden 565’inin toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 200’ünün inşaat, 141’inin imalat sektöründe faaliyet gösteriyormuş.
Geçen ay 623 yabancı ortak sermayeli şirket kurulmuş. Bu şirketlerin 368’i Türkiye, 33’ü İran ve 16’sı Almanya ortaklı. İşbaşı yapan yabancı ortak sermayeli şirketlerin 62’si anonim, 561’i limitet şirket statüsünde faaliyet gösteriyor. Şirketlerin 264’ü belirli bir mala tahsis edilmemiş mağazalardaki toptan ticaret, 99’u ikamet amaçlı olan veya olmayan binaların inşaatı, 97’si işletme ve diğer idari danışmanlık faaliyetleri sektöründe kurulmuş.
Kapanan her firma, her ticari kuruluş bizi derinden üzerken, yeni yeni açılan firmaları ise sevinçle karşılıyoruz. Çünkü bacası tüten her firma, kuruluş, şirket ya da ticaret hane bir işsize iş, evde kaynamayan tencereye ateş oluyor. Düşünün, KOBİ dediğimiz küçük ve orta boy işletmelerin istihdamdaki payı inkar edilemeyecek kadar yüksektir. Bu nedenle, açılan her kepenk bizi umutlandırırken, kapan her kepek, üzüntümüzü daha da büyütüyor.
